NCERT Solutions Class 9 Sanskrit (Shemushi Prathmo) Chapter 10 जटायोः शौर्यम्

2. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तर – संस्कृतभाषया लिखत –

(क) “जटायो! पश्य” इति का वदति?
उत्तर – “जटायो! पश्य” इति सीता वदति।

(ख) जटायुः रावणं किं कथयति?
उत्तर – जटायुः रावणं कथयति-“(त्व) परदाराभिमर्शनात् नीचां मतिं निवर्तय। धीरः तत् न समाचरेत् यत् परः अस्य विर्गहयेत्।”

(ग) क्रोधवशात् रावणः किं कर्तुम् उद्यतः अभवत्?
उत्तर – क्रोधवशात् रावणः तलेन आशु जटायुम् अभिघातुम् उद्यतः अभवत्।

(घ) पतगेश्वरः रावणस्य कीदृशं चापं सशरं बभञ्ज?
उत्तर – पतगेश्वरः रावणस्य मुक्तामणि विभूषितं चापं सशरं बभज।

(ङ) जटायु: केन वामबाहुं दंशति?
उत्तर – जटायुः तुण्डेन वामबाहुं दंशति।

3. उदाहरणमनुसृत्य णिनि-प्रत्ययप्रयोगं कृत्वा पदानि रचयत –

उत्तर –

(अ) रावणस्य जटायोश्च विशेषणानि सम्मिलितरूपेण लिखितानि तानि पृथक्-पृथक् कृत्वा लिखत –

यथा –

उत्तर –

4. ‘क’ स्तम्भे लिखितानां पदानां पर्यायाः ‘ख’ स्तम्भे लिखिताः। तान् यथासमक्षं योजयत –

उत्तर –

5. अधोलिखितानां पदानां/विलोमपदानि मञ्जूषायां दत्तेषु पदेषु चित्वा यथासमक्ष लिखत –

उत्तर –

6. (अ) अधोलिखितानि विशेषणपदानि प्रजुञ्च संस्कृतवाक्यानि रचयत –
(क) शुभाम् – ________
(ख) खगाधिपः – ________
(ग) हतसारथिः – ________
(घ) वामेन – ________
(ङ) कवची – ________
उत्तर –
(क) शुभाम् – जटायुः शुभाम् गिराम् रावणम् अवदत्।
(ख) खगाधिपः – जटायुः खगाधिपः आसीत्।
(ग) हतसारथिः – जटायो: आक्रमणेन रावणः हतसारथिः अभवत्।
(घ) वामेन – रावणः वामेन अङ्केन सीताम् अधारयत्।
(ङ) कवची – रावणः कवची आसीत्।

(आ) उदाहरणमनुसृत्य समस्तं पदं रचयत –
यथा –
त्रयाणां लोकानां समाहार: – त्रिलोकी
(क) पञ्चानां वटानां समाहार: – ________
(ख) सप्तानां पदानां समाहारः – ________
(ग) अष्टाना भुजानां समाहार: – ________
(घ) चतुर्णा मुखानां समाहारः – ________
उत्तर –
(क) पञ्चानां वटानां समाहार: – पञ्चवटी (पञ्चवटम्)
(ख) सप्तानां पदानां समाहारः – सप्तपदी (सप्तपदम्)
(ग) अष्टाना भुजानां समाहार: – अष्टभुजी (अष्टभुजम्)
(घ) चतुर्णा मुखानां समाहारः – चतुर्मुखी (चतुर्मुखम्)

Go Back To Chapters