NCERT Solutions Class 9 Sanskrit (Abhyaswaan Bhav) Chapter 6 कारकोपपदविभक्तिः

अपादानकारकम् (पंचमी-विभक्तिः)
अभ्यासः

1. कोष्ठके प्रदत्तशब्दैः सह उचितविभक्तिं प्रयुज्य रिक्तस्थानानि पूरयत।

i. ________ अङ्कुरः प्रभवति। (बीज)
ii. ________ विद्युत् उद्भवति। (जल)
iii. ________ छात्रा: पठन्ति। (शिक्षक)
iv. ________ नद्यः प्रभवन्ति। (पर्वत)
v. ________ मा प्रमदः। (स्वाध्याय)
उत्तर –
i. बीजात् अङ्कुरः प्रभवति।
ii. जलात् विद्युत् उद्भवति।
iii. शिक्षकात् छात्रा: पठन्ति।
iv. पर्वतात् नद्यः प्रभवन्ति।
v. स्वाध्यायात् मा प्रमदः।

2. पंचमीविभक्तियुक्तपदं उदाहरणानुसारं चिह्नितं कुरुत –
उत्तर –
यथा – काष्ठात् अग्निः जायते मथ्यमानात्।
(i) कोटः अपि सुमनः सङ्गात् आरोहित सतां शिरः।
(ii) धैयात् कदाचित् स्थितिम् आप्नुयात् सः।
(iii) विद्या ददाति विनय विनयाद् याति पात्रताम्।
पात्रत्वाद् धनमाप्नोति धनाद् धर्मः ततः सुखम्।
(iv) सत्यात् अपि हितं वदेत्।
(v) दोषक्षयोऽग्निवृद्धिश्च व्यायामादुपजायते।
उत्तर –
(i) कोटः अपि सुमनः सङ्गात् आरोहित सतां शिरः।
(ii) धैयात् कदाचित् स्थितिम् आप्नुयात् सः।
(iii) विद्या ददाति विनय विनयाद् याति पात्रताम्।
पात्रत्वाद् धनमाप्नोति धनाद् धर्मः ततः सुखम्।
(iv) सत्यात् अपि हितं वदेत्।
(v) दोषक्षयोऽग्निवृद्धिश्च व्यायामादुपजायते।

3. उदाहरणानुसारं लिखत –

उत्तर –

4. यथोचितं योजयत –

उत्तर –