NCERT Solutions Class 7 Sanskrit (Ruchira)
The NCERT Solutions in Sanskrit Language for Class 7 Sanskrit (Ruchira) Chapter – 6 सदाचारः has been provided here to help the students in solving the questions from this exercise.
षष्टः पाठः – (सदाचारः)
अभ्यासः
1. सर्वान् श्लोकान् सस्वरं गायत।
उत्तर : – छात्र सुस्वर में सभी श्लोकों को गाएँ।
2. उपयुक्तकथनानां समक्षम् ‘आम्’ अनुपयुक्तकथनानां समक्षं ‘न’ इति लिखत-
| (क) प्रातः काले ईश्वरं स्मरेत्। | ______ |
| (ख) अनृतं ब्रूयात। | ______ |
| (ग) मनसा श्रेष्ठजनं सेवेत। | ______ |
| (घ) मित्रेण कलहं कृत्वा जनः सुखी भवति। | ______ |
| (ङ) श्वः कार्यम् अद्य कुर्वीत। | ______ |
उत्तर : –
| (क) प्रातः काले ईश्वरं स्मरेत्। | आम् |
| (ख) अनृतं ब्रूयात। | न |
| (ग) मनसा श्रेष्ठजनं सेवेत। | आम् |
| (घ) मित्रेण कलहं कृत्वा जनः सुखी भवति। | न |
| (ङ) श्वः कार्यम् अद्य कुर्वीत। | आम् |
3. एकपदेन उत्तरत-
(क) कः न प्रतीक्षते?
उत्तर : – मृत्युः
(ख) सत्यता कदा व्यवहारे किं स्यात्?
उत्तर : – सर्वदा
(ग) किं ब्रूयात्?
उत्तर : – सत्यम्/ प्रियम्
(घ) केन सह कलहं कृत्वा नरः सुखी न भवेत् ?
उत्तर : – मित्रेण
(ङ) कः महरिपुः अस्माक शरीरे तिष्ठिति?
उत्तर : – आलस्यम्
4. रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-
(क) मृत्युः न प्रतीक्षते।
उत्तर : –
कः न प्रतीक्षते?
(ख) कलहं कृत्वा नरः दुःखी भवति।
उत्तर : – किम् कृत्वा नरः दुःखी भवति?
(ग) पितरं कर्मणा सेवेत।
उत्तर : – कम् कर्मणा सेवेत?
(घ) व्यवहारे मृदुता श्रेयसी।
उत्तर : – व्यवहारे का श्रेयसी?
(ङ) सर्वदा व्यवहारे ऋजुता विधेया।
उत्तर : – कदा व्यवहारे ऋजुता विधेया?
5. प्रश्नमध्ये त्रीणि क्रियापदानि सन्ति। तानि प्रयुज्य सार्थक-वाक्यानि रचयत-
| (क) __________ | (ख) __________ |
| (ग) __________ |
(घ) __________ |
| (ङ) __________ | (च) __________ |
| (छ) __________ | (ज) __________ |
उत्तर : –
| (क) सत्यं प्रियं च ब्रूयात्। | (ख) सत्यं अप्रियं च न ब्रूयात् । |
| (ग) अनृतं प्रियं च न ब्रूयात्। | (घ) व्यवहारे कदाचन कौटिल्यं न स्यात् । |
| (ङ) व्यवहारे सर्वदा औदार्यं स्यात् । | (च) वाचा गुरुं सेवेत। |
| (छ) श्रेष्ठजनं कर्मणा सेवेत। | (ज) मनसा मातरं पितरं च सेवेत। |
6. मञ्जूषातः अव्ययपदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
| तथा, न, कदाचन, सदा, च, अपि |
(क) भक्तः ________ ईश्वरं स्मरति।
(ख) असत्यं ________वक्तव्यम्।
(ग) प्रियं ________सत्यं वदेत् ।
(घ) लता मेधा ________ विद्यालयं गच्छतः।
(ङ) ________ कुशली भवान् ?
(च) महात्मागान्धी ________ अहिंसां न अत्यजत्।
उत्तर : –
(क) भक्तः सदा ईश्वरं स्मरति।
(ख) असत्यं न वक्तव्यम्।
(ग) प्रियं तथा सत्यं वदेत् ।
(घ) लता मेधा च विद्यालयं गच्छतः।
(ङ) अपि कुशली भवान् ?
(च) महात्मागान्धी कदाचन अहिंसां न अत्यजत्।
7. चित्रं दृष्ट्वा मञ्जूषातः पदानि च प्रयुज्य वाक्यानि रचयत।
| लिखति, कक्षायाम्, श्यामपट्टे, लिखन्ति, सः, पुस्तिकायाम्, शिक्षकः, छात्राः, उत्तराणि, प्रश्नम्, ते |
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
उत्तर : –
1. छात्राः कक्षायाम् संस्कृतं पठन्ति।
2. शिक्षक: श्यामपट्टे प्रश्नम् लिखति।
3. ते प्रत्येक प्रश्नम् ध्यानेन पठन्ति।
4. तदा ते उत्तराणि लिखन्ति।
5. एकः छात्रः अन्य-छात्रस्य पुस्तिकायां पश्यति।
