NCERT Solutions Class 7 Sanskrit (Ruchira)
The NCERT Solutions in Sanskrit Language for Class 7 Sanskrit (Ruchira) Chapter – 15 लालनगीतम् has been provided here to help the students in solving the questions from this exercise.
पंचदशः पाठः – (लालनगीतम्)
अभ्यासः
1. गीतम् सस्वरं गायत।
उत्तर : – गीत के सभी श्लोकों को छात्र लय में गाएँ।
2. एकपदेन उत्तरत-
(क) का विहसति?
उत्तर : – धरणी विहसति।
(ख) किम् विकसति?
उत्तर : – कमलम् विकसति।
(ग) व्याघ्रः कुत्र गर्जति?
उत्तर : – व्याघ्रः विपिने गर्जति।
(घ) हरिणः किं खादति?
उत्तर : – हरिणः नवघासम् खादति।
(ङ) मन्दं कः गच्छति?
उत्तर : – मन्दं उष्ट्रः गच्छति।
3. रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-
(क) सलिले नौका सेलति।
उत्तर : – सलिले का सेलति?
(ख) पुष्पेषु चित्रपतङ्गाः डयन्ते।
उत्तर : – केषु चित्रपतङ्गाः डयन्ते?
(ग) उष्ट्रः पृष्ठे भारं वहति ।
उत्तर : – कः पृष्ठे भारं वहति?
(घ) धावनसमये अश्वः किमपि न खादति ।
उत्तर : – कदा अश्वः किमपि न खादति?
(ङ) सूर्ये उदिते धरणी विहसति।
उत्तर : – कस्मिन् उदिते धरणी विहसति?
4. मञ्जूषातः समानार्थकपदानि चित्वा लिखत-
| पृथिवी, देवालये, जले, वने, मृगः, भयङ्करम् |
| धरणी – ________ | विपिने – ________ |
| करालम् – ________ | हरिणः – ________ |
| सलिले – ________ | मन्दिो – ________ |
उत्तर : –
| धरणी – पृथिवी | विपिने – वने |
| करालम् – भयङ्करम् | हरिणः – मृगः |
| सलिले – जले | मन्दिो – देवालये |
5. विलोमपदानि मेलयत-
मन्दम् – नूतनम्
नीचैः – स्निग्धम्
कठोरः – पर्याप्तम
पुरातनम् – उच्चैः
अपर्याप्तम् – क्षिप्रम्
उत्तर : –
मन्दम् – क्षिप्रम्
नीचैः – उच्चैः
कठोरः – स्निग्धम्
पुरातनम् – नूतनम्
अपर्याप्तम् – पर्याप्तम
6. उचितकथनानां समक्षम् ‘आम्’ अनुचितकथनानां समक्षं ‘न’ इति लिखत-
(क) धावनसमये अश्वः खादति।
(ख) उष्ट्रः पृष्ठे भारं न वहति ।
(ग) सिंहः नीचैः क्रोशति।
(घ) पुष्पेषु चित्रपतङ्गाः डयन्ते।
(ङ) वने व्याघ्रः गर्जति।
(च) हरिणः नवघासम् न खादति।
उत्तर : –
(क) धावनसमये अश्वः खादति। – न
(ख) उष्ट्रः पृष्ठे भारं न वहति । – न
(ग) सिंहः नीचैः क्रोशति। – न
(घ) पुष्पेषु चित्रपतङ्गाः डयन्ते। – आम्
(ङ) वने व्याघ्रः गर्जति। – आम्
(च) हरिणः नवघासम् न खादति। – न
7. अधोलिखितानि पदानि निर्देशानुसारं परिवर्तयत।
| यथा- चित्रपतङ्गः | (प्रथमा-बहुवचने) | चित्रपतङ्गाः |
|
भल्लुकः
|
(तृतीया-एकवचने) | __________ |
|
उष्ट्रः
|
(पञ्चमी-द्विवचने) | __________ |
|
हरिणः
|
(सप्तमी-बहुवचने) | __________ |
|
व्याघ्रः
|
(द्वितीया-एकवचने) | __________ |
|
घोटकराजः
|
(सम्बोधन-एकवचने) | __________ |
उत्तर : –
| चित्रपतङ्गः | (प्रथमा-बहुवचने) | चित्रपतङ्गाः |
|
भल्लुकः
|
(तृतीया-एकवचने) | भल्लुकेन |
|
उष्ट्रः
|
(पञ्चमी-द्विवचने) | उष्ट्राभ्याम् |
|
हरिणः
|
(सप्तमी-बहुवचने) | हरिणेषु |
|
व्याघ्रः
|
(द्वितीया-एकवचने) | व्याघ्रम् |
|
घोटकराजः
|
(सम्बोधन-एकवचने) | हे घोटकराज |
8. चित्रं दृष्ट्वा मञ्जूषातः पदानि च प्रयुज्य वाक्यानि रचयत-
| खगाः, विकसन्ति, कमलानि, उदेति, क्रीडन्ति, डयन्ते, सूर्यः, चित्रपतङ्गाः, कूजन्ति, बालाः |
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
उत्तर : –
(क) सूर्य: उदेति।
(ख) खगा: कूजन्ति।
(ग) बाला: क्रीडन्ति।
(घ) कमलानि विकसन्ति।
(ङ) चित्रपतङ्गा: डयन्ते।
