NCERT Solutions Class 7 Sanskrit (Ruchira)
The NCERT Solutions in Sanskrit Language for Class 7 Sanskrit (Ruchira) Chapter – 10 विश्वबंधुत्वम् has been provided here to help the students in solving the questions from this exercise.
दशमः पाठः – (विश्वबंधुत्वम्)
अभ्यासः
1. उच्चारणं कुरुत-
| दुर्भिक्षे | राष्ट्रविप्लवे | विश्वबन्धुत्वम् |
| विश्वसन्ति | उपेक्षाभावम् | विद्वेषस्य |
| ध्यातव्यम् | दुःखभाक् | प्रदर्शयन्ति |
उत्तर : – छात्र ध्यानपूर्वक शुद्ध उच्चारण करें।
2. मञ्जूषातः समानार्थकपदानि चित्वा लिखत-
| परस्य, दुःखम्, आत्मानम्, बाधितः, परिवारः, सम्पन्नम् त्यक्त्वा, सम्पूर्णे |
| स्वकीयम् | _________ |
| अवरुद्धः |
_________ |
| कुटुम्बकम् |
_________ |
| अन्यस्य |
_________ |
| अपहाय |
_________ |
| समृद्धम् |
_________ |
| कष्टम् |
_________ |
| निखिले |
_________ |
उत्तर : –
| स्वकीयम् | आत्मानम् |
| अवरुद्धः |
बाधित: |
| कुटुम्बकम् |
परिवारः |
| अन्यस्य |
परस्य |
| अपहाय |
त्यक्त्वा |
| समृद्धम् |
सम्पन्नम् |
| कष्टम् |
दुःखम् |
| निखिले |
सम्पूर्णे |
3. रेखाङ्कितानि पदानि संशोध्य लिखत-
(क) छात्राः क्रीडाक्षेत्रे कन्दुकात् क्रीडन्ति।
उत्तर : – छात्राः क्रीडाक्षेत्रे कन्दुकेन क्रीडन्ति।
(ख) ते बालिकाः मधुरं गायन्ति।
उत्तर : – ताः बालिकाः मधुरम् गायन्ति।
(ग) अहं पुस्तकालयेन पुस्तकानि आनयामि।
उत्तर : – अहं पुस्तकालयात् पुस्तकानि आनयामि।
(घ) त्वं किं नाम?
उत्तर : – तव किं नाम?
(ङ) गुरुं नमः।
उत्तर : – गुरवे नमः।
4. मञ्जूषातः विलोमपदानि चित्वा लिखत-
| अधुना, मित्रतायाः, लघुचेतसाम्, गृहीत्वा, दुःखिनः, दानवाः |
| शत्रुतायाः | ___________ |
| पुरा | ___________ |
| मानवाः | ___________ |
| उदारचरितानाम् | ___________ |
| सुखिनः | ___________ |
| अपहाय | ___________ |
उत्तर : –
| शत्रुतायाः | मित्रतायाः |
| पुरा | अधुना |
| मानवाः | दानवाः |
| उदारचरितानाम् | लघुचेतसाम् |
| सुखिनः | दुःखिनः |
| अपहाय | गृहीत्वा |
5. अधोलिखितपदानां लिङ्गं, विभक्तिं वचनञ्च लिखत-
| पदानि | लिङ्गम् | विभक्तिः | वचनम् |
|
बन्धुः
|
________ | ________ | ________ |
|
देशान्
|
________ | ________ | ________ |
|
घृणायाः
|
________ | ________ | ________ |
|
कुटुम्बकम्
|
________ | ________ | ________ |
|
रक्षायाम्
|
________ | ________ | ________ |
|
ज्ञानविज्ञानयोः
|
________ | ________ | ________ |
उत्तर : –
|
पदानि |
लिङ्गम् |
विभक्ति: |
वचनम् |
|
बन्धु: |
पुँल्लिङ्गम् |
प्रथमा |
एकवचनम् |
|
देशान् |
पुँल्लिङ्गम् |
द्वितीया |
बहुवचनम् |
|
घृणाया: |
स्त्रीलिङ्गम् |
पञ्चमी |
एकवचनम् |
|
कुटुम्बकम् |
स्त्रीलिङ्गम् |
द्वितीया |
एकवचनम् |
|
रक्षायाम् |
स्त्रीलिङ्गम् |
सप्तमी |
एकवचनम् |
|
ज्ञानविज्ञानयोः |
पुँल्लिङ्गम् |
सप्तमी |
द्विवचनम् |
6. कोष्ठकेषु दत्तेषु शब्देषु समुचितां विभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) विद्यालयम् उभयतः वृक्षाः सन्ति । (विद्यालय)
________ उभयतः गोपालिकाः । (कृष्ण)
(ख) ग्रामं परितः गोचारणभूमिः । (ग्राम)
________ परितः भक्तः । (मन्दिर)
(ग) सूर्याय नमः । (सूर्य)
________ नमः । (गुरु)
(घ) वृक्षस्य उपरि खगाः। (वृक्ष)
________ उपरि सैनिकः । (अश्व)
उत्तर : –
(क) विद्यालयम् उभयत: वृक्षा: सन्ति। (विद्यालय)
कृष्णम् उभयत: गोपालिका:। (कृष्ण)
(ख) ग्रामं परित: गोचारणभूमि:। (ग्राम)
मन्दिरं परित: भक्ता:। (मन्दिर)
(ग) सूर्याय नम:। (सूर्य)
गुरवे नम:। (गुरु)
(घ) वृक्षस्य उपरि खगा:। (वृक्ष)
अश्वस्य उपरि सैनिक:। (अश्व)
7. कोष्ठकात् समुचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) ________ नमः । (हरि/हरये)
(ख) ________ परितः कृषिक्षेत्राणि सन्ति। (ग्रामस्य/ग्रामम्)
(ग) ________ नमः । (अम्बायाः/अम्बायै)
(घ) ________ उपरि अभिनेता अभिनयं करोति । (मञ्चस्य/मञ्चम्)
(ङ) ________ उभयतः पुत्रौ स्तः। (पितरम्/पितुः)
उत्तर : –
(क) हरये नम:। (हरिं/हरये)
(ख) ग्रामम् परित: कृषिक्षेत्राणि सन्ति। (ग्रामस्य/ग्रामम्)
(ग) अम्बायै नम:। (अम्बाया:/अम्बायै)
(घ) मञ्चस्य उपरि अभिनेता अभिनयं करोति। (मञ्चस्य/मञ्चम्)
(ङ) पितरम् उभयत: पुत्रौ स्त:। (पितरम्/पितु:)
