NCERT Solutions Class 6 Sanskrit (Ruchira)
The NCERT Solutions in Sanskrit Language for Class 6 Sanskrit (Ruchira) Chapter – 14 अहह आः च has been provided here to help the students in solving the questions from this exercise.
चतुर्दशः पाठः – (अहह आः च)
अभ्यासः
1. अधोलिखितानां पदानां समुचितान् अर्थान् मेलयत- (निम्नलिखित पदों का उचित अर्थों से मिलान कीजिए)
| क | ख |
| हस्ते | अकस्मात् |
| सद्यः | पृथ्वीम् |
| सहसा | गगनम् |
| धनम् | शीघ्रम् |
| आकाशम् | करे |
| धराम् | द्रविणम् |
उत्तर –
| क | ख |
| हस्ते | करे |
| सद्यः | शीघ्रम् |
| सहसा | अकस्मात् |
| धनम् | द्रविणम् |
| आकाशम् | गगनम् |
| धराम् | पृथ्वीम् |
2. मञ्जूषातः उचितं विलोमपदं चित्वा लिखत- (मञ्जूषा से उचित विलोमपद चुनकर लिखिए)
| प्रविशति | सेवकः | मूर्खः | नेतुम् | नीचैः | दुःखितः |
(क) चतुरः − ______
(ख) आनेतुम् − ______
(ग) निर्गच्छति − ______
(घ) स्वामी − ______
(ङ) प्रसन्नः − ______
(च) उच्चैः − ______
उत्तर –
(क) चतुरः − मूर्खः
(ख) आनेतुम् − नेतुम्
(ग) निर्गच्छति − प्रविशति
(घ) स्वामी − सेवकः
(ङ) प्रसन्नः − दुःखितः
(च) उच्चैः − नीचैः
3. मञ्जूषातः उचितम् अव्ययपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत- (मञ्जूषा से उचित अव्यय पद चुनकर रिक्त स्थान भरिए)
| इव | अपि | एव | च | उच्चैः |
(क) बालकाः बालिकाः ______ क्रीडाक्षेत्रे क्रीडन्ति।
(ख) मेघाः ______ गर्जन्ति।
(ग) बकः हंसः ______ श्वेतः भवति।
(घ) सत्यम् ______ जयते।
(ङ) अहं पठामि, त्वम् ______ पठ।
उत्तर –
(क) बालकाः बालिकाः च क्रीडाक्षेत्रे क्रीडन्ति।
(ख) मेघाः उच्चै गर्जन्ति।
(ग) बकः हंसः इव श्वेतः भवति।
(घ) सत्यम् एव जयते।
(ङ) अहं पठामि, त्वम् अपि पठ।
4. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तरं लिखत- (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए)
(क) अजीज: गृहं गन्तुं किं वाञ्छति?
उत्तर – अजीजः गृहं गन्तुम् अवकाशं वाञ्छति।
(ख) स्वामी मूर्खः आसीत् चतुरः वा?
उत्तर – स्वामी चतुरः आसीत्।
(ग) अजीजः का व्यथा श्रावयति?
उत्तर – अजीजः जनान्, आकाशम, धरां, वृद्धां च सर्वां व्यथां श्रावयति।
(घ) अन्या मक्षिका कुत्र दशति?
उत्तर – अन्या मक्षिका ललाटे दशति।
(ङ) स्वामी अजीजाय किं दातुं न इच्छति?
उत्तर – स्वामी अजीजाय अवकाशं वेतनं च दातुं न इच्छति।
5. निर्देशानुसारं लकारपरिवर्तनं कुरुत- (निर्देशानुसार लकार परिवर्तन कीजिए)
| यथा – अजीजः परिश्रमी आसीत्। (लट्लकारे) | अजीजः पश्रिमी अस्ति। |
|
(क) अहं शिक्षकाय धनं ददामि। (लृट्लकारे)
|
__________ |
|
(ख) परिश्रमी जनः धनं प्राप्स्यति। (लट्लकारे)
|
__________ |
|
(ग) स्वामी उच्चैः वदति। (लृङ्लकारे)
|
__________ |
|
(घ) अजीजः पेटिकां गृह्णाति। (लृट्लकारे)
|
__________ |
|
(ङ) त्वम् उच्चैः पठसि। (लोट्लकारे)
|
__________ |
उत्तर –
|
(क) अहं शिक्षकाय धनं ददामि। (लृट्लकारे)
|
अहं शिक्षकाय धनं दास्यामि। |
|
(ख) परिश्रमी जनः धनं प्राप्स्यति। (लट्लकारे)
|
परिश्रमी जनः धनं प्राप्यति। |
|
(ग) स्वामी उच्चैः वदति। (लृङ्लकारे)
|
स्वामी उच्चै अवदत्। |
|
(घ) अजीजः पेटिकां गृह्णाति। (लृट्लकारे)
|
अजीजः पेटिकां गृहश्यति। |
|
(ङ) त्वम् उच्चैः पठसि। (लोट्लकारे)
|
त्वम् उच्चै पठ। |
6. अधोलिखितानि वाक्यानि घटनाक्रमानुसारं लिखत- (निम्नलिखित वाक्यों को घटनाक्रम के अनुसार लिखिए)
(क) स्वामी अजीजाय अवकाशस्य पूर्ण धनं ददाति।
(ख) अजीजः सरलः परिश्रमी च आसीत्।
(ग) अजीजः पेटिकाम् आनयति।
(घ) एकदा सः गृहं गन्तुम अवकाशं वाञ्छति।
(ङ) पीडित: स्वामी अत्युच्चैः चीत्करोति।
(च) मक्षिके स्वामिनं दशतः।
उत्तर –
(क) अजीजः सरलः परिश्रमी च आसीत्।
(ख) एकदा सः गृहं गंतु अवकाशं वाञ्छति।
(ग) अजीज: पेटिकाम् आनयति।
(घ) मक्षिके स्वामिनं दशतः।
(ङ) पीडितः स्वामी अत्युच्चैः चीत्करोति।
(च) स्वामी अजीजाय अवकाशस्य पूर्ण धनं ददाति।
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit (Ruchira)
- प्रथम: पाठ: – शब्दपरिचय: – I
- द्वितीय: पाठ: – शब्दपरिचय: – II
- तृतीय: पाठ: – शब्दपरिचय: – III
- चतुर्थ: पाठ: – विद्यालयः
- पंचम: पाठ: – वृक्षाः
- षष्ठ: पाठ: – समुद्रतटः
- सप्तम: पाठ: – बकस्य प्रतिकारः
- अष्टम: पाठ: – सूक्तिस्तबकः
- नवम: पाठ: – क्रीडास्पर्धा
- दशमः पाठः – कृषिकाः कर्मवीराः
- एकादशः पाठः – पुष्पोत्सवः
- द्वादशः पाठः – दशमः त्वम असि
- त्रयोदशः पाठः – विमानयानं रचयाम
- पञ्चदशः पाठः – मातुलचन्द्र
