NCERT Solutions Class 7 Sanskrit (Ruchira)
The NCERT Solutions in Sanskrit Language for Class 7 Sanskrit (Ruchira) Chapter – 3 स्वावलम्बनम् has been provided here to help the students in solving the questions from this exercise.
तृतीयः पाठः – (स्वावलम्बनम्)
अभ्यासः
1. उच्चारणं कुरुत –
विंशतिः | त्रिंशत् | चत्वारिंशत् |
द्वाविंशतिः | द्वात्रिंशत् | द्विचत्वारिंशत् |
चतुर्विंशतिः | त्रयस्त्रिंशत् | त्रयश्चत्वारिंशत् |
पञ्चविंशतिः | चतुस्त्रिंशत् | चतुश्चत्वारिंश्त |
अष्टाविंशतिः | अष्टात्रिंशत् | सप्तचत्वारिंशत् |
नवविंशतिः | नवत्रिंशत् | पञ्चाशत् |
उत्तर : – छात्र ध्यानपूर्वक उच्चारण करें।
2. अधोलिखितानां प्रश्नानामुत्तराणि लिखत-
(क) कस्य भवने सर्वविधानि सुखसाधनानि आसन् ?
उत्तर : – श्रीकण्ठस्य भवने सर्वविधानि सुखसाधनानि सन्ति ।
(ख) कस्य गृहे कोऽपि भृत्यः नास्ति?
उत्तर : – कृष्णमूर्तेः गृहे कोऽपि भृत्यः नास्ति।
(ग) श्रीकण्ठस्य आतिथ्यम् के अकुर्वन् ?
उत्तर : – श्रीकण्ठस्य आतिथ्यम् कृष्णमूर्तिः तस्य माता-पिता च अकुर्वन्।
(घ) सर्वदा कुत्र सुखम्?
उत्तर : – सर्वदा स्वावलम्बने एव सुखम्।।
(ङ) श्रीकण्ठः कृष्णमूर्तेः गृहं कदा अगच्छत् ?
उत्तर : – श्रीकण्ठः प्रातः नववादने कृष्णमूर्तेः गृहम् अगच्छत्।
(च) कृष्णमूर्तेः कति कर्मकराः सन्ति?
उत्तर : – कृष्णमूर्ते: अष्टौ कर्मकराः सन्ति।
3. चित्राणि गणयित्वा तदने संख्यावाचकशब्दं लिखत।
उत्तर : –
4. मञ्जूषातः अङ्कानां कृते पदानि चिनुत-
चत्वारिंशत्, सप्तविंशतिः, एकत्रिंशत्, पञ्चाशत् , अष्टाविंशतिः, त्रिंशत् , चतुर्विंशतिः |
28. ________ | 27. ________ |
30. ________ | 31. ________ |
24. ________ | 40. ________ |
50. ________ |
उत्तर : –
28. अष्टाविंशतिः | 27. सप्तविंशतिः |
30. त्रिंशत् | 31. एकत्रिंशत् |
24. चतुर्विंशतिः | 40. चत्वारिंशत् |
50. पञ्चाशत् |
5. चित्रं दृष्ट्वा मञ्जूषातः पदानि च प्रयुज्य वाक्यानि रचयत-
कृषकाः, कृषकौ, एते, धान्यम्, एषः, कृषकः, एतौ, क्षेत्रम्, कर्षति, कुरुतः, खननकार्यम्, रोपयन्ति |
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
उत्तर : –
एषः कृषक: क्षेत्रम् कर्षति।
एतौ कृषकौ खननकार्यम् कुरुतः ।
एते कृषकाः धान्यम् रोपयन्ति।
6. अधोलिखितान् समयवाचकान् अङ्कान् पदेषु लिखत-
यथा –
10.30 | सार्धद्वादशवादनम् | 5.00 | ____________ |
7.00 | ____________ | 3.30 | ____________ |
2.30 | ____________ | 9.00 | ____________ |
11.00 | ____________ | 12.30 | ____________ |
4.30 | ____________ | 8.00 | ____________ |
1.30 | ____________ | 7.30 | ____________ |
उत्तर : –
10.30 | सार्धद्वादशवादनम् | 5.00 | पञ्चवादनम् |
7.00 | सप्तवादनम् | 3.30 | सार्धत्रिवादनम् |
2.30 | सार्धद्विवादनम् | 9.00 | नववादनम् |
11.00 | एकादशवादनम् | 12.30 | सार्धद्वादशवादनम् |
4.30 | सार्धचुतर्वादनम् | 8.00 | अष्टवादनम् |
1.30 | सार्ध एकःवादनम् | 7.30 | सार्धसप्तवादनम् |
7. मञ्जूषातः पदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
षड्, त्रिंशत्, एकत्रिंशत्, द्वौ, द्वादश, अष्टाविंशतिः |
(क) _______ ऋतवः भवन्ति।
(ख) मासाः _______ भवन्ति ।
(ग) एकस्मिन् मासे _______ अथवा _______ दिवसाः भवन्ति।
(घ) फरवरी मासे सामान्यतः _______ दिनानि भवन्ति ।
(ङ) मम शरीरे _______ हस्तौ स्तः।
उत्तर : –
(क) षड् ऋतवः भवन्ति।
(ख) मासाः द्वादशभवन्ति ।
(ग) एकस्मिन् मासे त्रिंशत् अथवा एकत्रिंशत् दिवसाः भवन्ति।
(घ) फरवरी मासे सामान्यतः अष्टाविंशतिः दिनानि भवन्ति ।
(ङ) मम शरीरे द्वौ हस्तौ स्तः।